Μάντελμπροτ, Μπενουά

(Benoit Mandelbrot, Βαρσοβία 1924 –). Γάλλος μαθηματικός πολωνικής καταγωγής. Ήταν παιδί ακαδημαϊκής οικογένειας η οποία μετανάστευσε στη Γαλλία το 1936. Ο θείο του, ο οποίος ήταν καθηγητής μαθηματικών στο Κολέγιο της Γαλλίας, ανέλαβε την εκπαίδευσή του, η οποία κατά κύριο λόγο εξωσχολική, κυρίως εξαιτίας του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Ο Μ. ανέπτυξε μια μοναδική γεωμετρική διαίσθηση και αντίστοιχη αντίληψη για τα μαθηματικά. Μετά τον πόλεμο έγινε δεκτός στην Εκόλ Νορμάλ του Παρισιού. Αφού έλαβε διδακτορικό τίτλο στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού, συνέχισε στο Ινστιτούτο Ανώτερων Μελετών του Πρίνστον, υπό την καθοδήγηση του Τζον Φον Νόιμαν. Το 1955 επέστρεψε στην Γαλλία, στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών. Επικεντρώθηκε στις εξωτικές συναρτήσεις της στατιστικής μηχανικής και στα μαθηματικά της γλωσσολογίας και το 1958 πήγε πάλι στις ΗΠΑ και άρχισε να συνεργάζεται με την ΙΒΜ, στα εργαστήριά της στη Νέα Υόρκη, όπου είχε τη δυνατότητα να δοκιμάσει τις πιο δημιουργικές ιδέες του. Μετά την αποχώρησή του από την ΙΒΜ, ανέλαβε την έδρα μαθηματικών στο πανεπιστήμιο Γέιλ. Με τη βοήθεια των γραφικών ηλεκτρονικών υπολογιστών παρήγαγε μερικές από τις πιο όμορφες μορφοκλασματικές καμπύλες (φράκταλς, από τη λατινική λέξη fractus = κατακερματισμένος), ως γραφικές παραστάσεις συναρτήσεων οι οποίες διαθέτουν τις ιδιότητες της αυτοομοιότητας και της χαμηλής περιεκτικότητας πληροφοριών και διακρίνονται από το γεγονός ότι δεν έχουν ακέραιες διαστάσεις. Ο όρος φράκταλς επινοήθηκε από τον Μ. στα μέσα της δεκαετίαςα του 1970, αλλά είχε προαναγγείλει τη θεωρία το με το άρθρο Πόσο μήκος έχει η ακτογραμμή της Βρετανίας; (How long is the coast of Britain? –περιοδικό Sience, 1967), το οποίο υπήρξε σημείο καμπής στη μαθηματική σκέψη και μεθοδολογία. Το άρθρο χρησιμοποιούσε ως παράδειγμα το μήκος μιας ακτογραμμής το οποίο μετριέται από δορυφόρο, από έναν δρομέα ο οποίος τη διασχίζει περπατώντας και από ένα σαλιγκάρι το οποίο τη διασχίζει έρποντας. Εαν ήταν δυνατόν να δεθεί η άκρη ενός κουβαριού στο πόδι του δρομέα και στο κέλυφος του σαλιγκαριού, το μήκος της διαδρομής του σαλιγκαριού θα αποδεικνυόταν πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι κατά τις άλλες δύο μετρήσεις, τείνοντας στο να γίνει άπειρο ανάλογα με τη λεπτομέρεια αποτύπωσης της διαδρομής. Η θεωρία των φράκταλς έχει σήμερα όλο και περισσότερες επιστημονικές και τεχνολογικές, αλλά και εικαστικές εφαρμογές (στις οικονομικές επιστήμες, στη μετεωρολογία, στη γλωσσολογία, στις γραφικές τέχνες κ.α.). Η συμβολή του Μάντελμπροτ στα μαθηματικά του χάους είναι τεράστια και γι’ αυτό τον λόγο τιμήθηκε με πολλά και σημαντικά επιστημονικά βραβεία.